Bilgisayar ve Oyun Bağımlılığı

Bağımlılık denince çoğunlukla akıllara alkol, sigara, madde kullanmak gibi ergen ve yetişkinlerde görülen bir çeşit davranış bozukluğu gelir. Günümüzde özellikle teknolojinin de ilerlemesiyle her yaştan , özellikle çocukların cep telefonlarına, bilgisayarlara erişimi daha da kolaylaştı. Artık her çocuğun bir cep telefonu olmasa da mutlaka her evde bir bilgisayar yer alıyor. Ve bunların aşırı kullanılması ne yazık ki çocuklarda bağımlılığa yol açabiliyor. Bu sorunun detaylarını ve çözüm yollarını öğrenmek amacıyla sorularımızı Uzm. Dr. Burhan Burhanoğlu’na yöneltiyoruz…

Bilgisayar Oyunlarının tarihçesini ve etkilediği risk grubunu öğrenebilir miyiz?
Bilgisayar oyunlarının 1970 li yıllardan günümüze kadar gelmektedir. Çocuk, ergen, genç, yetişkin birçok grubun dahil olduğu kullanım oranı oldukça fazla bir ağ halindedir. Yapılan son araştırmalar 2 ile 17 yaş arası çocuk ve gençlerin % 70’nin bilgisayar, % 68’nin ise oyun konsolu sahibi olduğunu göstermektedir. Çocuk ve ergenlerin % 87’sinin rutin olarak bilgisayar oyunu oynadığı, 2 ile 7 yaş arası çocukların haftada 3 ila 5 saat, 8. ve 9. sınıf öğrencilerinin ise haftada ortalama 9 saat bilgisayar oyunu oynadığı araştırmalar ile tespit edilmiştir.

Çocuk ve ergenler neden bilgisayar oyunu oynar?

Bilgisayar oyunlarının sosyal duyusal ve zihinsel motivasyonları vardır.
 Sosyal motivasyonları:

• Boş zamanları değerlendirmek,
• Yarışmak, üstesinden gelmek, oyunu kazanmak ile gelen gururu yaşamak,
• Akranlara bir şeyler öğretmek (oyun stratejilerini ve şifrelerini paylaşmak, Oyunda nasıl ilerlenebileceği ile ilgili önerilerde bulunmak),
• Yeni arkadaşlar edinmek,
• Liderlik fırsatı yakalamak olarak sıralayabiliriz.Zihinsel motivasyonları:
• Oyunların yaratıcılığı destekler öğeler içermesi,
• Oyunda çözülmesi gereken meseleye meydan okumak, üstesinden gelme arzusu taşımak,
• Farklı karakterleri deneyimleyebilmek,
• Merak duymak, keşfetme ve yeni şeyler öğrenme isteği taşımak,Duyusal Motivasyonları ise problemleri unutmak ve rahatlama sağlaması açısından değerlendirebiliriz.

Çocuğun Bilgisayar bağımlısı olduğunu nasıl anlayabiliriz?

Çocuk sürekli oyunlardan bahsediyor ya da bilgisayar oyunundan başka bir şey istemiyorsa, bilgisayarda çok fazla vakit geçirip yemeyi içmeyi unutuyorsa, yemeği bilgisayar önünde yemek istiyorsa, bilgisayarı kullanabilmek için ailesine yalan söylemeye başladıysa, İnternet kafelerinden çıkmıyorsa ve bunun yüzden okuldan kaçıyorsa, zaman duygusunu yitiriyorsa, başka bir işle meşgulken bile bilgisayarı özlüyorsa ve sürekli oyunlardan bahsediyorsa, ailesini ve arkadaşlarını dikkate almıyorsa, örneğin az konuşuyorsa, uyku problemi yaşanıyor ya da çok geç saatlerde yatılıyorsa, okula gitmek istemiyor ve sürekli yapması gerekenleri erteliyorsa, ders başarısında düşüş gösteriyorsa, sırt, bilek, baş ağrısı gibi fiziksel sıkıntılar yaşıyorsa… Bilgisayar olmadığında kendini boşlukta hissediyorsa çocuğunuz bilgisayar bağımlısı olabilir.

Anne babalar bu sorunun çözümü için ne yapmalı?

Günümüzde teknolojiyi hayattan çıkaramayacağınıza göre, yetişkin olarak sizler teknolojiyi yararlı kullanma konusunda çocuklarınıza örnek olabilirsiniz. Öncelikle bilgisayarla kendi ilişkinizi gözden geçirmeniz güzel olur. Akşamları işten gelen anne-baba evdeki tüm vaktini bilgisayar karşısında geçiriyorsa,çocuklarıyla oynamak ve onları sevmek yerine ellerini tuşlardan, gözlerini ekrandan ayıramıyorsa, çocuklarına koyacağı bilgisayar yasağının hiçbir anlamı olmayacaktır. Çocuklarınıza varoluşlarını özgürce sergileyerek, üretken olabilecekleri imkanlar sunarak bilgisayara alternatifler oluşturabilirsiniz. Bu işlemi çeşitli kurslarla yapabileceğiniz gibi, eve aldığımız etkinlik malzemeleri ile de yapabiliriz. Başta bilgisayar olmak üzere teknolojik aletleri kullanma konusunda yasaklayıcı değil yönlendirici bir tutum sergileyerek, çocuklara yararlı kullanımı öğretebilirsiniz. Bilgisayarda oyun oynamayı bir hak olarak değil, ödül olarak verebilirsiniz. Örneğin ders çalıştıkları süre kadar bilgisayarda oynamalarına müsaade edebilirsiniz. Yine bilgisayarda oyun oynamaya sadece hafta sonu müsaade etmeniz yerinde olacaktır. Bilgisayarın üretim ve fayda amaçlı kullanımı için çocuğunuzla çalışmalar yapabilirsiniz. Faydalı programlar alıp, onlarla birlikte çeşitli ürünler üretebilirsiniz. Bir yazıcı ile çıktılar alıp ev gazetesi çıkarmak, posterler hazırlayıp duvarlara asmak, her haftanın önemine göre pano hazırlamak gibi. Çocuklarınızla daha fazla vakit geçirip onlardaki aidiyet duygusunu geliştirebilirsiniz. Hem bu şekilde çocuğunuzun maddi ihtiyaçlarını karşıladığımız gibi ruhsal ihtiyaçlarını da karşılamış olursunuz. Birlikte oyun oynamak, etkinliklere katılmak, yarışma yapmak hem çocuklardaki aileye olan aidiyeti geliştirir hem de sevildiği mesajını onlara verir. Bilgisayarı evin ortak kullanım alanının olduğu bir yerde bulundurmak güzel olacaktır. Bilgisayarı, amacı dahilinde kullanabilmek için teknik önlemler alabilirsiniz. Filtreleme yöntemleri, belirlenen süreden bilgisayarın sonra kendini otomatik olarak kapatması gibi. Çocuğumuzun sağlıklı arkadaşlıklar kurması, yaşına uygun sosyal faaliyetlerde bulunması noktasında teşvik edici olabiliriz. Onu olabildiğince arkadaş ortamlarına sokmak, komşu ziyaretlerini sıklaştırmak, maçlar ve buluşmalar organize etmek hem çocuğunuzun sosyalleşmesini sağlar, hem de onu bilgisayardan uzak tutar. Asıl alınması gereken tedbir ise çocuğu bilgisayar dışı etkinliklere yönlendirmektir. Ona yetenekleri doğrultusunda beceriler kazandıracak ortamlar hazırlayabilirsiniz. Müziğe yeteneği olan bir çocuğa bir çalgı aleti çalması konusunda fırsatlar oluşturabilirsiniz. Resim yeteneği olan bir çocuğa gerekli boya ve malzemeler sağlanıp, evde küçük ressama ait bir köşe hazırlayıp, resim yapmaya teşvik edebilirsiniz. Ayrıca bir sporla ilgilenmesi sağlayabilirsiniz. Bir hayvan beslemesi için onu teşvik etmek, koleksiyon yapmaya yönlendirmek gibi diğer etkinlikler de çocuğun meşgul olmasını sağlayacak ve eğlenmek ve can sıkıntısını gidermek için bilgisayara olan ihtiyacını azaltacaktır.

Uzm. Dr. Burhan BURHANOĞLU
Psikiyatrist & Psikoterapist
Sadi Pekin Caddesi No: 12/1 Fethiye Muğla
www.fethiyepsikiyatri.com